Rewolucja w zatrudnianiu niepełnosprawnych
W czterech turach będą wchodzić w życie nowe regulacje dotyczące firm, które mają w swoich załogach osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności. Najwięcej zacznie obowiązywać już od jutra
Ustawa z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 226, poz. 1475; dalej ustawa nowelizująca) ma:
– ratować budżet PFRON,
– umożliwić w 2011 r. kontynuację programów celowych przeznaczonych dla osób indywidualnych oraz dofinansowanie działalności samorządów i organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych.
Tak wynika z oficjalnego uzasadnienia. Jednak wśród pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne proponowane zmiany budzą kontrowersje.
OD 1 STYCZNIA 2011 R.
Nowości, które jutro wejdą w życie, jest najwięcej. I nie ze wszystkich pracodawcy będą zadowoleni. Choć są i takie, które ułatwią im życie
Zamrożenie podstawy
W latach 2011 – 2012 kwota, od której wyliczane są maksymalne kwoty dofinansowań wy- nagrodzeń niepełnosprawnych pracowników, będzie obowiązywała na poziomie z 2009 r., czyli 1276 zł.
Tyle wynosiło bowiem wtedy minimalne wynagrodzenie za pracę, stanowiące podstawę rachunków. To efekt zamrożenia definicji najniższego wynagrodzenia jeszcze przez dwa lata.
Stan zatrudnienia
Od nowego roku osobę niepełnosprawną wliczać się będzie do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność (art. 2a ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, DzU z 2010 r. nr 214, poz. 1407 ze zm.; dalej ustawa o rehabilitacji).
Inaczej, jeśli jest to kolejne orzeczenie. Wówczas uw- zględnimy taką osobę począw- szy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia:
– jeżeli z orzeczenia wynika, że w tym okresie była ona niepełnosprawna, a
– wniosek o wydanie orzeczenia został złożony nie później niż w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność.
Data złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia nie będzie miała znaczenia w jednym przypadku. Mianowicie gdy niepełnosprawny przedstawi pracodawcy następne orzeczenie, z którego wynika, że w okresie poprzedzającym cały czas był niepełnosprawny.
W takim wypadku wliczymy go do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych w okresie do trzech miesięcy poprzedzających dzień przedłożenia tego orzeczenia (art. 2a ust. 3 ustawy o rehabilitacji).
Dzień przedstawienia dokumentu potwierdzającego jedno ze schorzeń specjalnych (art. 26a ust. 1b i art. 21 ust. 7 ustawy o rehabilitacji), np. epilepsję, jest też ważny jeszcze z innego powodu. Otóż od tego dnia pracodawca będzie mógł zwiększyć dla tego pracownika kwotę maksymalnego dofinansowania o 40 proc. najniższego ustawowego wynagrodzenia.
Informacje elektroniczne
Już w nowym roku pracodawcy będą mogli używać form elektronicznych do przekazywania PFRON informacji miesięcznych i rocznych odpowiednio o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, o zatrudnieniu i kształceniu osób niepełnosprawnych lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych. A to za sprawą nowego art. 21 ust. 2f 1 ustawy o rehabilitacji. Dotychczas nie było takiej regulacji.
Dłuższe czekanie
Do niekorzystnych dla pracodawców zmian wchodzących w życie od nowego roku zaliczymy wydłużenie terminu na wypłatę przez PFRON dofinansowań. Zamiast dotychczasowych 14 dni po zmianach będą one wpływać na konto firmy w ciągu 25 dni.
Utrata przywileju
Od 1 stycznia 2011 r. większość zakładów pracy chronionej (zpch) i pracodawców z tzw. otwartego rynku (OR) straci możliwość udzielania tzw. ulgi we wpłatach do PFRON. Chodzi o :
– zatrudniających w 2010 r. co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i jednocześnie
– osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w wysokości co najmniej 10 proc.
To efekt zmienionego art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji. W nowej wersji przewiduje on, że wpłaty na PFRON ulegają obniżeniu z tytułu zakupu usługi, z wyłączeniem handlu, lub produkcji pracodawcy zatrudniającego co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, który osiąga wskaźnik w wysokości co najmniej 30 proc. zatrudnienia osób niepełnosprawnych będących osobami :
– niepełnosprawnymi zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności lub
– niewidomymi, psychicznie chorymi lub upośledzonymi umysłowo lub osobami z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi lub epilepsją – zaliczonymi do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Zgodnie z art. 8 ustawy nowelizującej pracodawca, który przed 1 stycznia 2011 r.
– nabył prawo do obniżenia wpłat, może je wykorzystać na warunkach dotychczasowych,
– dokonał zakupu uprawniającego do obniżenia wpłat, może na warunkach dotychczasowych nabyć ulgi z tego tytułu oraz wykorzystać je do obniżenia wpłat.
Liczba podwładnych
W nowym roku zmieni się również sposób ustalania liczby pracowników (o jakiej mowa w art. 21 ust. 1 ustawy o rehabilitacji).
Nie będziemy tu uwzględniać osoby niepełnosprawnej przebywającej na urlopie bezpłatnym, udzielonym na podstawie kodeksu pracy.
Znowelizowany art. 21 ust. 5 ustawy o rehabilitacji każe je bowiem wyłączać, podobnie jak osoby pełnosprawne zatrudnione:
– na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
– przebywające na urlopach wychowawczych,
– nieświadczące pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej,
– będące uczestnikami OHP,
– nieświadczące pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego,
– przebywające na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy.
Zatem w dalszym ciągu osoby pełnosprawne przebywające na urlopie bezpłatnym udzielonym na podstawie kodeksu pracy powinny być wliczane do wskaźników.
Więcej schorzeń specjalnych
Dotychczas art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji pozwalał pracodawcy zwiększyć dofinansowanie wynagrodzeń o 40 proc. najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub epilepsję oraz niewidomych.
Od 1 stycznia 2011 r. katalog tzw. schorzeń specjalnych rozszerzy się o całościowe zaburzenia rozwojowe, np. autyzm. Ale niestety, wszystkie takie schorzenia powinny od nowego roku wynikać z orzeczeń pracowników niepełnosprawnych, a nie – tak jak do tej pory mogły – dodatkowo wynikać z wystawionych zaświadczeń od lekarzy specjalistów.
Ta zmiana została wprowadzona w na nowo sformułowanym art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji, który stanowi, że dofinansowanie może zostać podwyższone o 40 proc. w przypadku osób niepełnosprawnych, w odniesieniu do których „orzeczono” chorobę, a nie, tak jak było do końca 2010 r., że choroba mogła być „stwierdzona”.
Ulgi podatkowe
Już jutro zmienią się wymogi w zwolnieniach i ulgach podatkowych dla obecnych zpch. Owszem zwolnienia pozostają, ale będą zaostrzone kryteria, które pracodawca musi spełnić, by z nich skorzystać.
I tak, aby w dalszym ciągu zpch mógł być zwolniony z płacenia podatku od nieruchomości, musi od 1 stycznia 2011 r. osiągać wskaźnik zatrudnienia co najmniej 30 proc. niewidomych lub psychicznie chorych albo upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Dotychczas wszystkie zpch mogły być zwolnione z płacenia podatku od nieruchomości.
Oczywiście od swoich nieruchomości, które były ujęte w ewidencji bilansowej zakładu i były zgłoszone wojewodzie.
Zpch muszą być przygotowane jeszcze na jedną nowość. Dotyczy ona podziału zwolnienia pochodzącego z zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (tzw. dawny PIT-4). Do tej pory zpch kwoty pochodzące z tego zwolnienia przekazywały w wysokości 10 proc. na PFRON, a pozostałe 90 proc. na zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron).
Od 1 stycznia 2011 r. PFRON będzie musiał otrzymywać 40 proc., a na zfron muszą zpch przekazać pozostałą część, czyli 60 proc.
Środki zfron
Ustawa nowelizująca przynosi ponadto zmianę sposobu wydatkowania środków zfron. I tak:
– środki zfron pochodzące ze zwolnień, o których mowa w art. 31 ust. 1 ustawy o rehabilitacji, oraz kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 2 ustawy o rehabilitacji, uzyskane przed 1 stycznia 2011 r., które nie zostały wykorzystane do 31 grudnia 2011 r., muszą być wpłacone do PFRON do 20 stycznia 2012 r.
Oznacza to, że jeszcze tylko przez cały 2011 rok pracodawcy mający środki na zfron, które zgromadzili do 31 grudnia 2010 r., będą mogli je wykorzystać na rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą. Jeśli nie zdążą, zwrócą je do 20 stycznia 2012 r. do PFRON;
– uzyskane w danym roku kalendarzowym środki zfron pochodzące ze zwolnień, o których mowa w art. 31 ust. 1 ustawy o rehabilitacji, oraz kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, które nie zostały wykorzystane do 31 grudnia następnego roku, podlegają wpłacie do PFRON.
Jest to termin obowiązujący wobec środków przekazywanych na zfron od 1 stycznia 2011 r. Oznacza to, że środki uzyskane od 1 stycznia do 31 grudnia 2011 r. pracodawcy będą musieli wydatkować do 31 grudnia 2012 r.